عضو هیئت علمی دانشگاه قرآن و حدیث، در پیش نشست علمی «ظرفیت فضای مجازی در مقابله با تهاجم فرهنگی»، ضمن تبیین آسیبهای تهاجم فرهنگی از طریق فضای مجازی به اعتیاد به این فضا، بلوغ زودرس، سطحینگری و ... به عنوان مهمترین آسیب اشاره کرد و گفت: اخلاق قربانی اصلی فضای مجازی است.
به گزارش خبرگزاری بینالمللی قرآن(ایکنا) حجتالاسلام و المسلمین محمدتقی سبحانینیا، معاون فرهنگی هنری موسسه دارالحدیث و عضو هیئت علمی دانشگاه قرآن و حدیث امروز ۱۸ مهرماه در پیش نشست علمی «ظرفیت فضای مجازی در مقابله با تهاجم فرهنگی» از مجموعه نشستهای اولین کنفرانس بینالمللی ظرفیتشناسی و تاثیرگذاری فضای مجازی در ارتقای آموزشهای دینی با تاکید بر شناخت فضای مجازی و جایگاه آن که با مشارکت خبرگزاری ایکنا برپا شد گفت:
از دید بنده ما با سایه بسیار سنگین و گسترده حقیقی از سوی فضای مجازی مواجه هستیم.قربانی فضای مجازی در درجه اول اخلاق، در درجه دوم اعتقادات و در درجه بعد فرهنگ ملی و بومی یک کشور است؛ وقتی چنین تهاجم وسیعی صورت گرفته و کنترل آن به صورت صددرصد در اختیار جامعه نیست یکی از راه ها سازگاری است.
وی افزود: پدیدهای که امروز به عنوان فضای مجازی وجود دارد چنان سایه گسترده و حقیقی بر جوامع انداخته است که هیچ یک از ابعاد سیاسی و اجتماعی و فردی و خانوادگی از تاثیرات آن دور نیست.
سبحانینیا با تاکید بر اینکه فضای مجازی واقعیتی انکارناپذیر است تصریح کرد:
اطلاعاتی در این فضا وجود دارد که ما به عنوان یک واقعیت از آن بهره میبریم ولو اینکه ابزار انتقال آن دیجیتال و مجازی است.
معاون فرهنگی هنری موسسه دارالحدیث با طرح این سؤال که آیا پدیده مجازی فرصت است یا تهدید؟ اظهار کرد: اینکه ما باید از فضای مجازی تلقی دشمن و تهدیدکننده داشته باشیم یا به عنوان یک فرصت بنگریم و یا اینکه فرصت توام با تهدید به آن داشته باشیم سه نگاه مختلف در این زمینه است؛ که البته نگاه خردمندانه این است که این فضا را هم تهدید و هم فرصت بدانیم و اگر این نظر را بپذیریم در مرحله بعد باید فرصتها و تهدیدات را شناسایی و تبیین کنیم.
وی با اشاره به روشهای مقابله با تهدیدات و استفاده از فرصتها با بیان اینکه آیا تهدید این فضا در یک بعد است یا ابعاد مختلف دارد ادامه داد:
یکی از ویژگیهای مهم فضای مجازی این است که در این فضا، مرزها و فاصلهها را حذف میکنیم که با تعبیر جهان به دهکده جهانی توصیف میشود.
سبحانینیا با بیان اینکه برای تاثیرپذیری و تاثیرگذاری در این فضا نیازمند سفر نیستیم بیان کرد:
تقابل و رویارویی انواع تفکرات و اعتقادات از جمله ویژگی چنین فضایی است و همین انتقال راحت اطلاعات جوامع را با مشکلات ریز و درشت مواجه میکند؛ در فقه اسلامی اصطلاحی با عنوان کتب ضاله داریم که براساس فتوای فقها، خواندن آن برای غیراهل فن حرام است ولی فقها آن را برای اهل فن لازم و واجب میدانند تا بخوانند و برای آن پاسخ بنویسند.
وی افزود: در فقه اسلامی چنین حکمی وجود دارد ولی در فضای مجازی سدی که در برابر امور غیراخلاقی و این انتقالات داشته باشیم نیست بنابراین از زاویه ای فرصت و از زاویه دیگر تهدید است بنابراین ما وقتی با تهدید روبرو هستیم با ویروسهای آلوده کننده روبرو می شویم و مسلما برخورد ما با میکروب قاطعانه است.
عضو هیئت علمی دانشگاه قرآن و حدیث با بیان اینکه یک راهکار در برخورد با تهدید، مقابله است عنوان کرد: محدودسازی، جلوگیری از اشاعه و فیلترینگ و مجازات متخلفین از اموری است که میتواند در مقابله به کار گرفته شود اما اینها همیشه در اختیار ما نیست بنابراین باید راه مصونسازی و واکسینه کردن را در پیش بگیریم.
سبحانینیا بیان کرد: کلیدواژه مهم و اساسی که در مقابله با انواع تهدیدات باید به کار گرفته شود بحث سازگاری است که روشی طبیعی و عقلایی است؛ طبیعت جهان آفرینش بر اصل سازگاری استوار است و سایر موجودات نیز وقتی با پدیده خارجی و جدیدی مواجه می شوند در درجه اول ممکن است مستقیما مقابله کنند ولی اگر مقابله کامل ممکن نباشد به سمت سازگاری میروند.
وی با بیان اینکه البته هدف ما از سازگاری، تسلیم شدن نیست تصریح کرد: قربانی فضای مجازی در درجه اول اخلاق، در درجه دوم اعتقادات و در درجه بعد فرهنگ ملی و بومی یک کشور است؛ وقتی چنین تهاجم وسیعی صورت گرفته و کنترل آن به صورت صددرصد در اختیار جامعه نیست یکی از راه ها سازگاری است.
معاون فرهنگی هنری موسسه دارالحدیث بیان کرد: ما همان طور که برای سایش آهن زنگ زده از سنباده استفاده میکنیم در تقابل با تهدیدات فرهنگی نیز باید همانند آهن باشیم که با سنباده صیقلی میشود بنابراین تا جایی که میشود باید از یکسو انعطافپذیری و اصلاح دیدگاه داشته باشیم و از سوی دیگر نیز مقاومت ایجاد کنیم.
معاون فرهنگی هنری موسسه دارالحدیث ادامه داد: همان طور که فقه ما باید پویا و متناسب با شرایط جامعه باشد بدون اینکه در اصول تغییر بدهیم در اخلاق نیز این مسئله حاکم است که اخلاق کاربردی که شاخه مهم علم اخلاق است امروز به واسطه همین کاربرد رواج یافته است.
سبحانینیا افزود: امروز در فضای مجازی با نابسامانی بسیار گسترده وجود دارد که باید ابتدا در دیدگاهها اصلاح ایجاد کینم بنابراین سازگاری به معنای تغییر هویت نیست بلکه انعطاف با حفظ اصول و ارزشها است.
وی اظهار کرد: گاهی اوقات، تهاجمات، عمدی است و بسیاری از فضاها برای ترویج مسایل غیراخلاقی اداره میشود که با این نوع سایتها که عملا بی بند وباری و فحشاء را گسترش میدهند باید مقابله جدی کنیم و اگر زورمان نرسید نباید بیکار بنشینیم بلکه باید راه دیگری را برگزینیم و بدانیم ما هم میتوانیم به تهاجم علیه دیگران از طریق انتقال معارف و تفکر خودمان بپردازیم.
سبحانینیا بیان کرد: برای داشتن تهاجم موفق و انتقال پیام انقلاب و آموزههای الهی که مدعی آن هستیم باید سرعت داشته باشیم، زیرا همان طور که انقلاب صنعتی غرب را جلو انداخت استفاده زودتر از این فضا نیز منجر به موفقیت می شود ضمن اینکه باید محتوای درست و قوی و غنی را به درستی انتقال دهیم و مولفه سوم نیز گستردگی است تا انتشار اطلاعات ما در سطح بینالمللی انجام شود.
وی افزود: مولفه چهارم برای موفقیت در این فضا نیز، بحث زیبایی است یعنی اطلاعات قوی و غنی با سرعت و گستردگی و جذابیت ارایه شود در این صورت انقلاب اسلامی در فضای مجازی منفعل نخواهد بود و هم داخل کشور واکسینه و هم تاثیرگذاری ما در عرصه بینالمللی بیشتر خواهد شد.
عضو هیئت علمی دانشگاه قرآن و حدیث با بیان اینکه در شناسایی تهدیدات، اگر آنها را به طور دقیق بشناسیم انگیزه ما برای مقابله نیز بیشتر و دقیقتر خواهد شد ادامه داد: در فضای مجازی ما با پایمال شدن حریم خصوصی روبرو هستیم در حالی که یکی از مهمترین اصول اخلاقی مورد پذیرش همگان و افراد عاقل در تمامی دنیاست.
استاد موسسه دارالحدیث با بیان اینکه برای ورود حریم خصوصی باید شرایطی ایجاد شود اظهار کرد: در فضای مجازی بدون اطلاع دادن از قبل و بدون رعایت هر شرطی هر فردی میتواند وارد حریم خصوصی افراد شود و متاسفانه هنجارها و ناهنجارها مورد تهاجم است که البته هنجار ممکن است در کشورهای مختلف، گوناگون باشد.
وی افزود: تزلزل کانون خانواده یکی از مهمترین آسیبهای فضای مجازی است که متاسفانه در کشور با آن روبرو هستیم؛ زیرا یکی از مهمترین ویژگی جامعه ما، خانوادهمحوری بر اساس مبانی دینی ما است؛ امروز نگرانیهای زیادی برای اعضای خانواده نسبت به سایر اعضاء به علت تاثیرات فضای مجازی ایجاد شده است و صمیمیت میان خانوادهها را تزلزل کرده است.
سبحانینیا ترویج باورهای غلط و اعتقادات نادرست را از مهمترین آسیبهای فضای مجازی برشمرد و تاکید کرد: اعتقادات فندانسیون و زیربنای فرهنگ و هویت ملی و اجتماعی یک جامعه است و هدف اصلی در تهاجم فرهنگی نیز زدن همین باورها و اعتقادات است و انواع شبهات در فضای مجازی نیز به کمک این موضوع آمده است زیرا شبهات اثر خود را می گذارد و صرفا پاسخ به آن نیز جوابگو نیست.
معاون فرهنگی هنری موسسه دارالحدیث با بیان اینکه ما برای ارتباط با خدا وقت اندکی صرف میکنیم عنوان کرد: اعتیاد به فضای مجازی، یکی دیگر از آسیبهای این فضا است زیرا یک فرد ممکن است در روز بیش از دو تا سه ساعت وقت خود را صرف این فضا کند که این مشکل گاهی از اعتیاد مصطلح بدتر است.
وی آسیب بلوغ زودرس را از دیگر آسیبها دانست و افزود: هدر رفتن مقدار زیادی ساعتنفر عمر از دیگر آسیبهای مهم فضای مجازی است زیرا مهمترین سرمایه ما، عمر است که در سطح بسیار گسترده هدر می رود؛ وقتی یک شیر آب خراب باشد و آب هدر رود همه نسبت به آن حساسیت دارند ولی با سرعت سرسامآوری عمر ما در فضای مجازی به نحور نادرستی هدر می رود و صرف میشود ولی حساسیت زیادی نسبت به آن نداریم ضمن اینکه هزینههای مادی زیادی نیز در این راه صرف میشود.
سبحانینیا با بیان اینکه سطحیشدن یکی از پیامدهای دیگر اعتیاد به فضای مجازی است تصریح کرد: عمده اطلاعات فضای مجازی غیرمستند و سطحی است و باعث صرف وقت جوانان برای امور سطحی است که ضربه کتابخوانی و صنعت نشر کشور میزند.
معاون فرهنگی هنری موسسه دارالحدیث با اشاره به نقش دولت در کنترل فضای مجازی و تمایز سره از ناسره اظهار کرد: همان طور که مجلات مکتوب دارای دستهبندی و مجوز و درجهبندی شده است باید در فضای مجازی نیز چنین وضعیتی وجود داشته باشد؛ باید به پایگاه هایی که از نظر محتوا دقیق و کارشناسی هستند درجات بالا بدهند و درجه اعتبار برای آن تعیین کنند که البته وزارتخانههای متعدد و قوه قضائیه باید در آن ورود داشته باشند.
وی تاکید کرد: میتوان جلوی بخش زیادی از آسیبها را گرفت ولی این مسئله نمی تواند به جای کار فرهنگی قرار گیرد لذا باید بحث اغنایی صورت بگیرد و ما بیش از آن که باید جامعه را درگیر برخورد فیزیکی کنیم باید محتواهای غنی و جذاب ارایه دهیم تا مخاطب بلافاصله نسبت به آن واکنش نشان دهد.
سبحانی نیا تصریح کرد: وزارت آموزش و پرورش و آموزش عالی باید به صورت جدی وارد بحث فرهنگسازی و آموزش استفاده از فضای مجازی شوند تا کودکان از همان دوره مدرسه با نحوه استفاده صحیح از این فضا آشنا باشند و حتی میتوان مواد درسی نیز در آموزش و پرورش در این رابطه ایجاد شود.