گزیده متون حدیثی (شهاب الأخبار)

«شهاب الاخبار» کتابی است مشتمل بر ۱۲۰۰ سخن حکمت آمیز از رسول خدا در نصایح و سفارش های اخلاقی، و دعاهایی از آن حضرت.

این نوشتار براساس احادیث کتاب «ترک الاطناب فی شرح الشهاب» تدوین یافته است. «ترک الاطناب» قدیمی ترین نسخه چاپی موجود از «شهاب الاخبار» است که پدیدآورنده آن، نزدیک به زمان مؤلف «شهاب الاخبار» بوده است. از مجموع ۹۴۱ حدیث موجود در این کتاب، ۲۸۰ حدیث در این کتاب آمده و براساس الفبای آغاز احادیث، در ده باب تنظیم شده است.

مقدّمه

...

ويژگى هاى كتاب

شهاب الأخبار ، كتابى است فراهم آمده از هزار و دويست سخن حكمت آميز و حكمت آموز از رسول خدا در نصايح و سفارش هاى اخلاقى ، و خاتمه اى مشتمل بر دعاهايى از آن حضرت .

مؤلّف ، در گزينش و گردآورى سخنان رسول خدا ، اين شيوه را در پيش گرفته كه اسناد احاديث را حذف ، و در صحّت آنها به بلاغت كلام ، اكتفا كرده ، سپس بر اساس تقارب الفاظ و تناسب معانى به تبويب احاديث پرداخته است .

گفتنى است قُضاعى پس از شهاب الأخبار به تأليف مسند الشهاب پرداخته و در آن ، احاديث كتاب شهاب را به همراه اسناد آن آورده است .

جايگاه كتاب

اين كتاب، فارغ از شيعه يا سنّى بودن گردآورنده آن ، از همان آغاز ، مورد توجّه عالمان بوده است و حديث پژوهان و حديث شناسان شيعه و اهل سنّت با ديده عنايت به آن نگريسته اند .

علاّمه مجلسى درباره اين كتاب مى گويد :

اگر چه كتاب شهاب از تأليفات عالمان اهل سنّت است ، امّا بيشتر فقرات آن در كتب و اخبار محدّثان شيعه آمده است .

از اين رو ، عالمان شيعه به اين كتاب اعتماد داشته و به شرح آن پرداخته اند . [۱]

محدّث نورى ، پس از اشاره به گفته مجلسى مى گويد :

در ساير فقرات آن هم خبرى كه متضمّن نكته اى منكر و غريب باشد ، يافت نمى شود و ما در ميان كتب حديث اهل سنّت ، نظير و مانندى براى آن نيافتيم . . . در نظر قاصر من ، اين كتاب در غايت اعتبار است ، اگر چه مؤلّف آن ، در ظاهر يا واقعا ، از عالمان شيعه شمرده نمى شود. [۲]...

گزيده حاضر

گزيده حاضر بر اساس احاديث كتاب ترك الإطناب فى شرح الشهاب تدوين يافته است. ترك الإطناب ، قديم ترين نسخه چاپى موجود از شهاب الأخبار است كه پديد آورنده آن ، نزديك به زمان مؤلّف شهاب الأخبار بوده است . از مجموع ۹۴۱ حديث موجود در اين كتاب ، ۲۸۰ حديث با معيار مورد اشاره در درآمد انتخاب شده و بر اساس الفباى آغاز احاديث ، در ده باب تنظيم يافته است .

مصادر احاديث برگزيده در پانوشت استخراج شده است . در استخراج منابع ، چند نكته مورد توجّه بوده است :

۱ . سعى شده منابع قبل از قرن پنجم (زمان تأليف)، براى هر حديث آورده شود ؛

۲ . منابع شيعى در مصدريابى احاديث ، اولويت داشته است ؛

۳ . در صورت يافت نشدن منبع شيعى ، به منابع اهل سنّت قبل از قرن پنجم ، ارجاع داده شده است ؛

۴ . در صورت يافت نشدن مأخذ شيعى قبل از قرن پنجم، به روايات نقل شده از پيامبر صلى الله عليه و آله ، پس از ذكر مأخذ از اهل سنّت ، و در صورتى كه حديث از معصومان ديگر نقل شده باشد ، به آن نيز اشاره شده است .

۵ . در صورت يافت نشدن منبع حديث قبل از قرن پنجم ، به منابع پس از قرن پنجم ارجاع داده شده است . در اين مرحله نيز تقدّم منابع شيعى بر منابع اهل سنّت ، رعايت شده است .

[۱] بحارالأنوار ، ج ۱ ، ص ۴۲ .

[۲] همان جا .